De trotse bedelaars - Albert Cossery

In de schaduw van een broeierige stad in Egypte wordt een jonge prostituee vermoord. Voor de bedelaars in de stad betekent het niet zo veel. Natuurlijk praten ze erover, vaak en langdurig zelfs. Rechercheur Nour El Dine gaat op onderzoek uit. Hij verdenkt Gohar. Gaandeweg groeit de verdenking voor deze zonderlinge man maar ook zijn fascinatie.

'Het is kiezen of delen,' zei Gohar. 'Of de vooruitgang of je gemoedsrust. Wij hebben voor onze gemoedsrust gekozen.'

   'Van ons mag je de vooruitgang dan ook houden, excellentie,' zei Yéghen. 'Veel plezier ermee, we hopen dat het je bevalt.'

Dit is nu het derde boek dat ik lees van Albert Cossery en het blijft smullen. Eén van de schrijvers van wie je het hele oeuvre nog kunt lezen, mocht je een inhaalbeweging willen maken. Want zijn oeuvre is klein: slechts zeven romans en een verhalenbundel. Sober. Ook zijn zinnen zijn sober. Weinig bijvoeglijke naamwoorden. Geen woord te veel. Daar is over nagedacht. Dat merk en voel je in elke zin. Maar sober kan tegelijk ook ijzersterk zijn. Dat bewijst ook weer dit boek. 

Dit boek heeft een plaats in mijn boekenkast. Ongetwijfeld. Ook de andere twee boeken van hem die recent heruitgegeven zijn door uitgeverij JURGENMAAS krijgen binnenkort een plaats in mijn boekenkast. Zeker weten.

Het voorwoord van het boek is geschreven door de Franse schrijver Roger Grenier (1919-2017) en hij verwijst naar The Books in My Life van de Amerikaanse schrijver Henry Miller (1891-1980) waarin een lijst staat van alle boeken die hij heeft gelezen. Daarop staan zes titels van Albert Cossery, te beginnen met De mensen die God vergat (Les hommes oubliés de Dieu). Miller was bevriend met Cossery en Grenier betreurt dat hij van die vriendschap tussen Miller en Cossery niet op de hoogte was. Het zou boeiend geweest zijn om Henry Miller te horen vertellen over deze Egyptische schrijver.

Zijn vroege werken van na WOII ademen iets unieks. In het naoorlogse tijdperk klinkt hier een aparte literaire stem. In een tijd waarin van iedereen werd verlangd dat de mouwen werden opgestroopt, het land en de economie heropgebouwd, klinkt een fantastische ode aan het nietsdoen. Een spot die bijtender is dan welk verzet ook. 

We maken kennis met Gohar, een bedelaar in een niet met name genoemde stad in Egypte.  Zoals gewoonlijk speelt het verhaal zich af tussen de marginalen in de maatschappij, hier in dit geval, de bedelaars en de peukenoprapers, de hoeren en de hoerenlopers. Vrolijk word je er allemaal niet van, toch blijf je verder lezen. Maar Gohar is niet zo maar een bedelaar. Hij is een bedelaar uit overtuiging. Een trotse, hooghartige bedelaar. Vroeger was hij prof aan een universiteit maar dat heeft hij al lang opgegeven. Hij heeft een hekel aan voorwerpen om zich heen, die raken toch maar in verval, en leeft dan ook met een minimum aan bezittingen. Hij leeft volledig onthecht van materiële dingen. Wanneer hij een voor een lege winkel een goed verzorgde man ziet zitten van een zekere leeftijd is hij verrukt. 

'Dat is een man naar mijn hart, dacht hij. Die lege winkel en de man die niets verkocht betekenden een vondst van onschatbare waarde. De winkel diende slechts als decor, vermoedde Gohar, en werd door hem gebruikt om zijn vrienden te ontvangen en ze een kop koffie aan te bieden. Dat was wel het toppunt van rijkdom en edelmoedigheid.'

En zo is Gohar volkomen gelukkig. Behalve wanneer hij zijn drugs nodig heeft. Waar hij dan ook geregeld naar op zoek moet gaan. Zijn grote droom is dan ook naar Syrië te gaan want daar is geen verbod op verdovende middelen en kun je alles verbouwen wat je nodig hebt.

Tijdens een van zijn zoektochten naar drugs gaat hij op zoek naar zijn dealer Yéghen en komt in het bordeel van Set Amina. Af en toe doet hij wat administratieve klusjes voor de meisjes en houdt zo net het hoofd boven water. Maar Set Amina en de meisjes zijn er niet, alleen het nieuwe meisje Arnaba is er. In onwezenlijke omstandigheden wurgt hij haar. 

Een thriller is dit boek zeker niet. We weten al van in het begin van de misdaad dat onze (on)sympathieke hoofdrolspeler de moordenaar is. De onderzoeker krijgt al snel Gohar in het vizier maar toch komt Gohar er mee weg. Het gaat tenslotte om marginalen. Dus wie kan het eigenlijk wat schelen?

Dit boek is ook helemaal op en top Cosseryaans. De marginalen, de beschrijvingen van de flamboyante personages, hun overpeinzingen, de armoedige straten en de huizen, de leegheid en het verval. Je ziet het allemaal zo voor je. Proeft, hoort en ruikt het. 

En het grote thema: maken veel en luxe spullen je gelukkiger en moet je vooral veel en hard werken om gelukkig te zijn en je al die dingen te kunnen veroorloven? 

En het leuke: Albert Cossery leefde volgens de principes waarover hij zelf schreef. Sober en spaarzaam. 

Vrolijk kun je dit boek niet noemen - net als zijn andere boeken, overigens - maar na het lezen van het eerste boek dat ik gelezen heb van deze schrijver De luiaards in de vruchtbare vallei ben ik helemaal verslaafd geraakt aan het lezen van zijn boeken.

Nog meer lezen over deze intrigerende schrijver en zijn boeken?

https://linda020.webnode.be/l/de-luiaards-in-de-vruchtbare-vallei-albert-cossery/

https://linda020.webnode.be/l/grote-dieven-kleine-dieven-albert-cossery/

Dit boek kopen?

https://www.uitgeverijjurgenmaas.nl/