Wat is de Wat - Dave Eggers

Dit is het verhaal van Valentino Achak Denk, een jongen die een vluchteling wordt in het door oorlog verscheurde Zuid-Soedan. Op zijn vlucht voor de dodelijke murahaleen moet hij het hoofd bieden aan soldaten, rebellen, hyena's, leeuwen, landmijnen, ziekte en hongersnood. Zijn haast epische reis katapulteert hem van de ene onwerkelijke situatie in de andere. 

De titel intrigeerde mij onmiddellijk. Want wat is de Wat? Wat een gekke titel, eigenlijk. Moet het niet zijn Wat is het Wat? In het verhaal staat de Wat voor het onbekende, dat wat de Dinka niet hebben gekozen.

En waar heeft Valentino niet voor gekozen? Voor de burgeroorlog in Zuid-Soedan die zijn leven en dat van miljoenen anderen volledig heeft ontwricht en platgewalst. Hij was nog maar een kind toen hij van zijn familie in Marial Bai werd gescheiden, en daarna brengt hij dertien jaar door in Ethiopische en Keniaanse vluchtelingenkampen en daarna maakt hij kennis met de westerse cultuur in Atlanta en elders.

Valentino Achak Deng heeft zijn verhaal vele jaren lang aan Dave Eggers verteld. Het resultaat is een gefictionaliseerde autobiografie. Het boek vertrekt vanuit de basisfeiten van Valentino maar vele gebeurtenissen en personages zijn fictief. Al lezende verneem je het verhaal van de tweeënhalf miljoen mensen die in de burgeroorlog in Soedan zijn omgekomen en je leest het verhaal van één van de zogeheten Lost Boys. Geen definitieve geschiedschrijving, geen documentaire maar het subjectieve verhaal van één man. Zijn verhaal dien je te lezen als het verhaal van allen. Valentino heeft niet al die dingen meegemaakt. Maar allemaal samen hebben de vele Soedanese regeringen voor en tijdens de burgeroorlog die wreedheden begaan en allemaal samen heeft de Soedanese bevolking dit meegemaakt. Te zwaar voor een heel mensenleven. En toch weet je dat Dave Eggers dit niet heeft verzonnen. 

Wat is de Wat? Waar hebben ze niet voor gekozen? De eindeloze strijd en de wreedheden waar bijna geen woorden voor zijn. Toch weet Dave Eggers het meeslepend over te brengen. Niet veel opsmuk, gewoon de feiten. Het is aan de lezer zelf om te oordelen en conclusies te trekken.

De vertelstijl bleef mijn aandacht trekken. De auteur schrijft vertrekkend vanuit het nu. Valentino wordt overvallen in zijn flat in Atlanta die hij deelt met Achor Achor die op dat moment niet thuis is. Terwijl hij wordt geboeid en bewaakt door een kleine jongen beleef je alles vanuit het hoofd van Valentino. Je leest wat hij denkt en voelt en hoe hij in zichzelf monologen houdt tegen de mensen die hem overvallen en die hij ook later ontmoet in het ziekenhuis. Zo verstrijken er letterlijk honderden pagina's en krijg je het hele levensverhaal van Valentino voorgeschoteld. Door die knappe vertelling verveelt het nooit. 

En over wat een veerkracht blijkt Valentino te beschikken, ondanks alles. Hij heeft gezworen dat hij ooit weer naar huis zal gaan, maar pas nadat hij afgestudeerd is. Ooit zal die dag komen maar het duurt wel langer dan hij had verwacht.

Op het einde richt hij zich rechtstreeks tot de lezer.

'Maar wat ik ook ga doen, hoe ik ook kans zie verder te leven, deze verhalen ga ik vertellen. Ik heb tegen iedereen gesproken die ik de afgelopen moeilijke dagen ben tegengekomen en tegen iedereen die tijdens die gruwelijke uren vanmorgen de club in kwam, want het zou niet menselijk zijn geweest als ik dat niet had gedaan. Ik spreek tegen hen en ik spreek tegen jou, want ik kan niet anders. Het geeft me kracht, een haast ongelooflijke kracht, te weten dat jij er bent. Ik bereik je ogen, je oren, ik overbrug de inklapbare afstand die tussen ons ligt. Wat zijn we gezegend dat we elkaar hebben! Ik leef en jij leeft, dus we moeten de lucht met onze woorden vullen. Ik zal deze dag vullen, en de dag van morgen en alle dagen totdat God me tot zich roept. Ik zal verhalen vertellen aan mensen die willen luisteren en aan mensen die niet willen luisteren, aan mensen die naar me toe komen en aan degenen die hard weglopen. En al die tijd zal ik weten dat jij er bent. Hoe zou ik kunnen doen alsof jij niet bestaat? Dat is haast even onmogelijk als het voor jou zou zijn om te doen alsof ik niet besta.'

Lees dit hartverscheurende verhaal over de meest duistere momenten in een menselijk leven. Voor Valentino is dit boek een soort gevecht en vechten houdt zijn geest scherp. 

'Vechten staat gelijk met het versterken van mijn hoop en mijn geloof in God en de mensheid.'

Hier is geen gebroken jonge man aan het woord maar iemand die bereid is te vechten, te blijven hopen en te geloven! 

Dan bedankt Valentino de lezer dat hij dit boek wil lezen.

'Ik wens je een gezegende dag toe.'