Rustig aan, tijger - Joost de Vries

Jonge mensen, dertigers. Ze zijn jong, ijdel en ze willen wat. Ze zijn hard bezig het te maken. Ze reizen de wereld rond, hebben dure woningen mét hypotheek, relaties, soms onhandige affaires. Maar wat als het leven toeslaat? Over leven, liefde en verlies. 

Dit is een boek waarin bepaalde jonge mensen, twintigers, dertigers, zich zullen herkennen. Ze zijn ambitieus en willen hogerop. Ze voelen de druk om te presteren. Ze willen excelleren en beter zijn dan de anderen. Drukke feestjes bezoeken, interessante mensen ontmoeten. Ze stijgen op maar landen en aankomen blijkt nog niet zo eenvoudig te zijn. Ze hebben alles en tegelijk aarden ze niet. 

De eerste zin vind ik schitterend:

'Als de piloot zegt dat we ons moeten klaarmaken voor de landing zet het vliegtuig een boog in naar rechts, en ik vraag me af of piloten het ook over 'bakboord' en 'stuurboord' hebben. Vanaf tienduizend voet is de wereld geen landschap maar topografie.'

Een landend vliegtuig als metafoor voor het opgroeien, opstijgen, hogerop komen in de maatschappij en daarna 'landen', aankomen, veilig met je twee benen op de grond blijven want het leven spaart niemand. Een ongeluk, een gemiste kans op het werk, een afgelopen relatie. Kortom, jonge mensen die worstelen met zichzelf en de wereld om hen heen ook al hebben ze schijnbaar alles.

Het is het eerste boek dat ik lees van deze auteur. Het boek met een aantrekkelijk licht paarse cover en achterflap. Het ziet er erg goed uit en ligt lekker in de hand. 

Het boekje bevat zeven korte verhalen en in elk volgend deel komt wel een personage uit een vorig deel.

In zeven korte verhalen fileert de auteur de wereld van de hippe jongens en meiden van deze tijd. Ze zijn ambitieus, voelen de prestatiedruk van onze maatschappij en willen hogerop. Het geld komt goed binnen, ze vliegen de wereld rond, leven uit koffers en in hotels. Instagram en andere sociale media heeft geen geheimen voor hen. Een wereld van influencers en vloggers, waar 'schein' belangrijker is dan 'sein'. Want velen werken in de reclamewereld of kunstwereld.

Het eerste en tweede deel ''Creatief schrijven' en 'Huis gevonden via Funda' vond ik heerlijk, schitterend. Ook het deel 'Brief uit Menorca II' kon mij heel goed bekoren.  

CREATIEF LEVEN

Het eerste deel CREATIEF SCHRIJVEN is schitterend. De ik-persoon is jong, man en geeft lessen in creatief schrijven. Literatuur heeft een prominente rol in het verhaal. 

Wanneer het vliegtuig zich klaarmaakt voor de landing zet het een bocht in en bij het uitstappen geeft het hoofdpersonage het boek terug dat hij van Anna had geleend, Anna Karenina. Ze nemen afscheid.

'Zo, Anna,' zeg ik.
'Zo, Wronski,' zegt zij, met een ironisch formeel hoofdknikje, en we lopen weer de zichtbare wereld in.'

Hier de eerste verwijzing naar Anna Karenina van Tolstoj en haar minnaar Wronski. Maar wat als je dat niet weet? Is dat erg? 

'En geeft het als de lezer het niet weet? De lezer kan er toch rustig overheen lezen, omdat het er alleen toe doet voor wie het wel weet? Of denkt de lezer dat de schrijver hem probeert te schudden, superieur aan hem te zijn? Uit wat voor onzekerheid zou je de schrijver zo wantrouwen?'

Er is tegenwoordig zo veel kennis en informatie te vinden. Stel dat je niet weet dat Wronski de minnaar was van Anna? En dan? Maakt het iets uit? Nee, niet echt. Daarna betoogt de auteur:

'Misschien is het juist een oproep. Om te zeggen: dit hoor je te weten. Wronski, Twee vrouwen, Hannie Schaft. Cultuur bestaat alleen bij de gratie van gedeelde beelden, gedeelde rituelen, gedeelde kennis. Als je niet weet dat de getrouwde Anna valt voor de buitenechtelijke charmes van de soepele graaf Wronski, zijn we verloren.'

Zijn we verloren als je het niet weet? Worden bepaalde dingen toch verondersteld algemeen gedeelde kennis te zijn? 

Een tiental pagina's verder is de hoofdpersoon aan het wandelen met Anna die hij juist heeft ontmoet op een begrafenis van een gemeenschappelijke vriend.

'De duinen zijn droog als stof. Een pad van mul zand loopt tussen de naaldbomen omhoog. De schors van de bomen is nagenoeg grijs; de dennen (of sparren?) zijn lang en dun, niet één staat er recht omhoog.'

Hier toont de schrijver milde zelfspot door aan te geven dat hij het onderscheid tussen sparren en dennen niet kent. 'Lagere school'-kennis hoor ik iemand terecht zeggen. Je kunt niet alles weten, niemand. Humor met een knipoog.

In elk geval komen we veel regels over literair schrijven te weten, de do's en don'ts zeg maar. Hoewel hij bij elke regel voorbeelden aanhaalt van succesvolle schrijvers die de regels aan hun laars lappen en toch goede boeken schrijven. Zo zie je maar, what's in a rule? Zelf legt de auteur de regels van een goed verhaal schrijven ook geregeld steevast naast zich neer. Zoals beginnen met de dood van een personage en nooit schrijven 'Hij of zij leek sprekend of die of die', wat hij een paar keer leuk zelf doet.

Ook het echte leven lijkt zich niet altijd aan de regels te houden. Zo gaat de ik-persoon samen met een vriend Niels naar de begrafenis van Marnix, een studiegenoot van hen, die van een ladder is gevallen. Acuut hartfalen. Kan iedereen treffen, op elke leeftijd. Marnix groeide op in luxe, zijn ouders gaven hem in zijn studententijd een toelage alsof hij een drieling was. Het huis waar hij woonde, heeft een zwembad en een oranjerie. Waar Joost in West-Friesland altijd tegenwind had, moet Marnix volledig in de luwte hebben geleefd. 

Creatief leven, onze maatschappij laat er niet veel ruimte voor voor wie in haar pas wil lopen. Toch mag je al van geluk spreken als je de jonge volwassenheid haalt want ook dat is niet iedereen gegund. Je eigen jeugd overleven, het overkomt niet iedereen. 

LEVEN EEN VERSNELLING HOGER

Dan komt de volgende stap: een huis kopen. Je eigen stek, je settelen. De natuurlijke volgende stap op weg naar echte volwassenheid.

'In die tijd waren we op zoek naar een huis - wat op zich niet veel zoveel zei, want half Amsterdam leek op zoek naar een huis. We begonnen vijf ton voor tachtig vierkante meter normaal te vinden en alles onder de vier ton heel verdacht.'

Het blijkt een echte jacht te zijn en nog niet zo eenvoudig want de huizenprijzen waren dat jaar gemiddeld met 8,3 procent gestegen. En ze zijn niet de enigen die op zoek zijn. Buren, familie, onbekenden, de te bezichtigen panden blijken een echte ontmoetingsplek te zijn om eindelijk te kunnen bijpraten. Wat kan hij doen? Koffers pakken en de wereld rondreizen. Hij ontmoet zijn oudste vriend uit de lagere schooltijd. Die heeft het al vroeg voor elkaar. Hij was de eerste die een eigen huis bezat, zelfs zijn eigen ontwerp. Een flat van honderdvijftig vierkante meter, uitzicht op het IJ.

'Weet je wat het is: het gaat op een doodnormale, burgerlijke manier spectaculair goed met me'...

Wat hij bedoelde was dat hij een soort vat had op zijn leven dat hij nooit had verwacht te zullen hebben. Het was onder controle. Toen we studeerden had hij niet zozeer een gat in zijn hand, hij had simpelweg geen handen.'

Dan verwacht hij gelukkig te zijn. Hij is 'aangekomen', 'geland'. Toch niet, want de verveling slaat toe. Hij trouwde, werd partner. Kreeg een dochtertje: Ghulia.

Toch had hij het spel goed gespeeld, volgens de regels.

'Er had zich een sprong in volwassenheid voltrokken. Hij speelde een divisie hoger dan ik.'

Maar dat was toen en nu is nu. Zijn vrouw ging bij hem weg voor een andere man en nam Ghulia mee.

Wanneer hij merkt dat hij niet de enige is, dat zijn drama niet uniek van hem alleen is, weet hij niet wat te doen of hoe ermee om te gaan.  

In elk verhaal komt verlies, dood, afscheid, rouw en verdriet voor. Hoe ga je ermee om wanneer je merkt dat je niet meer het middelpunt van alles bent, dat niet alles om jou draait? Waar sta je dan? 

Benieuwd hoe het deze generatie vergaat in de corona-crisis. Maar er is nog altijd psychotherapie. Natuurlijk.

Lees hier een interview met Joost de Vries over zijn verhalenbundel 'Rustig aan, tijger' en cultuur als supplement voor de actualiteit: