Het leven van Pi

Wat een fantastisch boek. Een boek met een onverwoestbaar verhaal en vol symboliek. 

'Door alles wat ik had moeten doorstaan was ik triest en somber geworden.

Door studie en gestadige, aandachtige godsdienstbeoefening kwam ik geleidelijk weer tot leven. Aan die godsdienstbeoefening, die sommigen vreemd zullen vinden, heb ik altijd vastgehouden.'

Zo begint dit boek met een ongewoon verhaal.

'Dit verhaal doet je in God geloven' zegt een oude man in het boek. 

Het woord vooraf

In het voorwoord wil de schrijver ons uitleggen dat het boek geboren is uit zijn honger. Honger naar een goed verhaal om te schrijven. In het voorjaar van 1996 kwam zijn tweede boek, een roman, uit in Canada. Het werd niet goed ontvangen. De schrijver was al bezig met een ander verhaal, een roman die speelde in het Portugal van 1939. Maar hij was rusteloos en hij had een beetje geld.

'Dus vloog ik naar Bombay. Dat is niet zo onlogisch als je drie dingen bedenkt: dat een verblijf in India je rusteloosheid er wel uit slaat, wie of wat je ook bent; dat je daar met een beetje geld een hele tijd toe kunt; en dat een roman die in het Portugal van 1939 is gesitueerd, niet per se veel te maken hoeft te hebben met het Portugal van 1939.'

Terwijl ik het voorwoord las, was ik meteen verkocht aan het boek.

Een oude man vertelt hem het wonderbaarlijke verhaal van de hoofdpersoon Piscine Molitor Patel. De schrijver gaat hem opzoeken en hij vertelt zijn verhaal aan ons in de eerste persoon enkelvoud.

Piscine Patel heeft aan de universiteit van Toronto twee studies gevolgd: theologie en zoölogie. Hij was een erg goede student. Hij zou de hoogste onderscheiding krijgen die de Universiteit van Toronto kent maar die werd voor zijn neus weggekaapt door een andere jongen.

'Die afwijzing doet nog steeds een beetje pijn. Als je veel hebt meegemaakt is daarna ieder pijntje zowel ondraaglijk als onbeduidend.'

Piscine Molitor Patel is naar een zwembad vernoemd. Hij groeit op in een dierentuin in Pondicherry. Het is een enorme dierentuin al lijkt hij kleiner te worden naarmate Pi groter wordt. Aan zijn kinderjaren in de dierentuin houdt hij niets dan verrukkelijke herinneringen over.

Op school wordt hij gepest met zijn naam 'Ha - moet je Pies zien.' Je weet hoe wreed kinderen kunnen zijn. Hij besluit om zich voor te stellen als Pi Patel: voor de goede orde Pi = 3,14. Zijn liefde voor dieren en voor de natuur heeft hij van zijn ouders mee gekregen. Het boek staat vol met mooie beschrijvingen van dieren en interessante kennis over dieren en hun gedrag.

Hindoe, katholiek en moslim tegelijk

Als kind heeft Pi drie godsdiensten. Hij wordt opgevoed als hindoe. Als hij veertien jaar is, wordt hij katholiek en nog een jaar later wordt hij moslim. Hij is hindoe, christen en moslim tegelijk.

'De eerste verwondering gaat het diepst; verwondering die daarna komt, past zich aan aan de indruk die de eerste heeft gemaakt. Aan het hindoeïsme heb ik het eerste landschap van mijn religieuze verbeelding te danken, de steden en de rivieren, slagvelden en bossen, heilige bergen en diepe zeeën waar goden, heiligen, schurken en gewone mensen zich zij aan zij ophouden en daarmee bepalen wie we zijn en waarom. In dat hindoelandschap maakte ik voor het eerst kennis met de ontzagwekkende, kosmische macht van de liefde.'

'Ik was veertien - en tot mijn volle tevredenheid hindoe - toen ik op vakantie Jezus Christus tegenkwam.'

'Ik daag iedereen uit de islam naar de geest te begrijpen en er toch niet van te houden. Het is een prachtige godsdienst van broederschap en toewijding.'

En zo wordt Pi een goede hindoe, een goede katholiek en een goede moslim. Is het mogelijk dat iemand een goede hindoe en tegelijk een goede katholiek en tegelijk een goede moslim is? Is het mogelijk om uit verschillende godsdiensten elementen te nemen die je aanspreken en die samen te brengen, te personaliseren in één geloof of neem je dan een geloof niet meer ernstig en dien je juist voor één godsdienst te kiezen?

Wat hebben de drie godsdiensten gemeenschappelijk dat aantrekkelijk is voor Pi?

Ook als volwassene blijft Pi een volgeling van die drie godsdiensten. Wat ziet hij in elk van die drie godsdiensten dat voor hem aantrekkelijk is?

Na de dictatoriale machtsovername van India door mevrouw Ghandi wordt het steeds moeilijker voor de vader van Pi en hij besluit om met zijn hele gezin te verhuizen naar Canada en alle dieren mee te nemen. Ze varen mee met een Japans vrachtschip de Tsimtsum om de oversteek te wagen van de Grote Oceaan.

Het schip zinkt

En hier eindigt deel I van het boek en begint deel II. Het schip vergaat. En Pi komt in een reddingsloep samen met een hyena, een zebra met een gebroken been, een orang oetang met de naam Jus d'Orange en een Bengaalse tijger met de mensen naam Richard Parker. De hyena maakt de zebra af en daarna Jus d'Orange. De scènes zijn gruwelijk beschreven. Dan blijft Pi alleen over met de tijger Richard Parker. Hij overleeft 227 dagen op de oceaan in een reddingssloep 'met als enige gezelschap een tijger, de oceaan en God'.

In deel III van het boek vertelt hij het verhaal aan de heer Tomohiro Okamoto van de dienst Scheepvaart van het Japanse ministerie van Verkeer en zijn assistent die een onderzoek doen naar de oorzaak van het zinken van het schip de Tsimtsum. Ze geloven zijn verhaal niet en dan vertelt Pi een veel kortere tweede versie van het verhaal zonder dieren waarin hij op de sloep zit samen met zijn moeder, een matroos en een kok.

Wat is de waarheid? Het eerste verhaal met de dieren of het kortere verhaal zonder de dieren? Welk verhaal is nu waar? Kunnen beide verhalen tegelijk waar zijn? Of vullen ze elkaar aan? Als lezer worden we in het ongewisse gelaten. 

We kunnen ook beide verhalen combineren.

In de beide verhalen heeft zowel de zebra als de matroos een gebroken been. En de hyena beet het achterbeen van de zebra af net zoals de kok het been van de matroos afhakte. De kok heeft de matroos en zijn moeder vermoord. Dit maakt dat de matroos de zebra is, zijn moeder de orang-oetan, de kok is de hyena. Dan is Pi de tijger. De tijger heeft de hyena gedood net zoals Pi de kok heeft gedood.

Dit is het verhaal met elementen uit beide verhalen.

In het eerste verhaal worden gruwelijke en tragische gebeurtenissen - moord en kannibalisme - in het leven anders voorgesteld, er wordt een ander verhaal rond gemaakt om het mooier voor te stellen dan het was. Is het verkeerd om dat te doen? Of is het een natuurlijk overlevingsmechanisme om de gruwelijke realiteit mooier te maken dan ze is zodat we het ondraaglijke kunnen dragen, het onbevattelijke kunnen bevatten en zin blijven geven aan ons leven?

Dan vraagt Pi:

'Welk verhaal is het mooiste, het verhaal met de dieren of het verhaal zonder de dieren?'

Okamoto: 'Interessante vraag ...'

Chiba: 'Het verhaal met de dieren.'

Okamotot: 'Ja. Het verhaal met de dieren was het mooiste.'

Pi Patel: 'Dank u. Zo is het met God nu ook.'

Is het terecht dat de schrijver hier de vergelijking maakt met God? De schrijver lijkt hiermee te zeggen dat een leven met God een mooier leven is. Dat mensen die gelovig zijn gelukkiger zijn en meer voldoening hebben in het leven. Is dat zo?

Alleen op zee met Richard Parker

'Richard Parker is me altijd bijgebleven. Ik ben hem nooit vergeten. Zou ik durven beweren dat ik hem mis? Ja. Ik mis hem. Ik zie hem nog steeds in mijn dromen. Dat zijn voornamelijk nachtmerries, maar wel nachtmerries met een ondertoon van liefde. Zo vreemd zit het hart van een mens in elkaar. Ik begrijp nog steeds niet hoe hij zo zonder plichtplegingen bij mij weg kon gaan, zonder afscheid in welke vorm dan ook, zonder zelfs maar even om te kijken. Die pijn is de bijl aan de wortel van mijn hart.'

Wat is de rol van Richard Parker in het leven van Pi? Het is zijn grootste angst dat de tijger hem zal aanvallen en doden en tegelijk helpt de tijger hem om te overleven. Zo wordt de tijger ook zijn bondgenoot - vriend en vijand tegelijk.

Alleen op zee met pijn en verdriet

Net als Pi Patel maken alle mensen pijn en verdriet mee in hun leven. Het leven is als een bootreis met onverwachte en moeilijke situaties. Hoe gaan wij daarmee om? We kunnen ons haast niet voorstellen wat het met iemand doet om 227 dagen alleen op zee door te brengen, zonder het antwoord te weten op de vraag: 'Ga ik het overleven?', 'Komt er redding?', de eenzaamheid, de stormen op zee, de droogte, het gebrek aan voedsel, de angst.

Waar heb ik het moeilijk mee in mijn leven? Welke ervaringen in het leven geven mij het gevoel dat ik alleen op zee zit? Dat ik reddeloos verloren ben? Dat ik rondzwalp op de grote oceaan van het leven? Hoe ga ik daarmee om? Kan geloof mij helpen? Hoe zou ik met eenzaamheid om gaan?

Dit is een boek dat je doet nadenken, nadenken over het leven, over geloof en ongeloof, over het spanningsveld tussen wetenschap en geloof. Of is ware wetenschap in overeenstemming met geloof? 

Dit is een boek dat je absoluut gelezen moet hebben!

Bron: https://www.kuleuven.be/thomas/page/life-of-pi/, geraadpleegd op 26/08/2018