De Metsiers

De debuutroman van Hugo Claus gepubliceerd in 1950. Een meesterwerk in de Vlaamse romankunst.

'Een half uur het duister instaren, zinloos staren naar de weg waarlangs de Vette Smelders moet komen.'

Dit is de openingszin in het boekje. 

'Si tout amour prendroye racine
J' en planteroye dans mon jardin.'

Elke liefde schiet wortel, uiteraard, maar in dit boekje groeien er geen mooie planten uit, eerder afwijzing, verdriet, pijn, clandestiene abortus, schaamte, angst, incestueuze verhouding tussen broer en zus en uiteindelijk moord.

Het verhaal gaat over de familie Metsiers. Geen doorsnee familie. Ze mogen de kerk niet meer binnen. Ze zijn de uitgestotenen van het dorp en leven in de onderste laag van de maatschappij.

Personages

Het hoofdpersonage is de eenentwintige jarige Ana, zwanger en gedumpt door haar vriend. Ze wordt verwezen naar mevrouw Stassen in een ander dorp voor een abortus onder obscure omstandigheden. Dan is er nog haar achterlijke broer Bennie van negentien die door iedereen uitgelachen wordt en waar de zot mee wordt gehouden. De plak op de hoeve wordt gezwaaid door de Moeder waarvoor iedereen in angst leeft. Dan is er ook nog Mon die al vijfentwintig jaar op de hoeve woont. Hij is nooit getrouwd met de Moeder. Een ander personage is Jules die zich bekeerd heeft tot het geloof. De Vette Smelders kwam op het hof voor Ana. Sinds hij weet dat ze zwanger is, wil hij niet meer met haar trouwen.

Als Ana terugkomt van haar bezoek met mevrouw Stassen ontmoet ze de Amerikaanse soldaat Jim. Ze brengen de nacht samen door en Jim wil met zijn vriend Eddie intrekken op de hoeve. Hij heeft een oogje op Ana maar Ana heeft spijt van haar vrijpartij en ontwijkt hem.

In het begin gaat het goed. Bennie kan goed opschieten met Jim maar dan begint Ana Bennie op te stoken tegen Jim. Dit zal uitmonden in een regelrecht drama. Bennie wil Jim vermoorden maar Eddie krijgt er lucht van en vermoordt Bennie.

Mon Verkindere

Mon is de vader van Bennie. Hij heeft een bezitterige houding tegenover zijn zoon.

'Wij blijven dus alleen over. Niemand kan ons nog scheiden. Er moeten daarvoor ook wetten bestaan. Ik heb de hele tijd over hem gewaakt, ook toen Metsiers nog leefde. Het wordt koud in de keuken, ik ga slapen, wij gaan alleen op jacht. Niemand scheidt ons, ook niet de twee hoeren, Ana en de Moeder.'

Hij heeft een relatie met de Moeder maar is er nooit mee getrouwd. Hij heeft de plaats ingenomen van de oude Metsiers wiens plaats hij benijdde. Tijdens een eendenjacht ongeveer vijfentwintig jaar geleden, heeft hij de Metsiers vol geschoten met hagel in zijn benen. Metsiers was te weten gekomen dat Bennie zijn zoon niet was en daarom moest hij dood. Vanaf dan is hij in de hoeve komen wonen bij de Metsiers. Hij houdt ook van Ana en wil niets dan haar bestwil voor haar.

'Het is ook Metsiers' ongeluk geweest dat hij geweten heeft, dat Bennie zijn zoon niet was. Anders had hij gerust mogen blijven, hij zou voor zijn dochter gezorgd hebben. Ik moet vanmorgen weer aan Metsiers denken, ik kan hem niet verdringen, het is alsof ik bij de steendode Metsiers om raad moet gaan.'

'En een jaar nadien, als Bennie zou geboren worden, had ik hem te pakken voor de eerste maal, op de eendenjacht. Zijn benen propvol grove hagel.'

Ana Metsiers

Ana is de dochter van Metsiers en de Moeder. Zij en Bennie zijn dus halfbroer en halfzus van elkaar. Ana is eenentwintig, zwanger en gedumpt door haar vriend Vette Smelders. Hij kwam op het hof voor Ana. Sinds hij weet dat ze zwanger is, wil hij niet meer met haar trouwen. Ana wordt verwezen naar mevrouw Stassen in een ander dorp voor een abortus onder obscure omstandigheden. Ana voelt zich in de hoeve bekeken door Mon. Ze voelt zijn begerige ogen, zijn blik aan haar kleven. Door de beklemmende omgeving waarin Ana leeft, wordt ze steeds meer in de handen van haar broer gedreven. Ze heeft een incestueuze relatie met hem. Deze relatie is puur en liefdevol. Door de andere personages wordt deze relatie afgekeurd.

De mannen in het boek bezien Ana als lustobject en willen haar en zien haar tegelijk als een hoer.

Bennie Metsiers

De negentienjarige broer van Ana die door iedereen uitgelachen wordt en waar de zot mee wordt gehouden. Tegelijk is iedereen toch op hem gesteld. Hij droomt ervan om samen met Ana in de stad te gaan wonen en samen met haar te slapen. Hij begrijpt niet wat er verkeerd is aan hun relatie. Ana maakt hem wijs dat Jim haar in haar buik heeft gestompt en daarom wil hij Jim vermoorden. Hij wordt zelf door Eddie vermoord.

De Moeder

Zij is de moeder van Ana en Bennie. Ze zwaait de plak op de hoeve in iedereen leeft in angst voor haar.

Jim Braddok

Hij is een Amerikaanse soldaat van Hollandse afkomst en ontmoet Ana op een avond wanneer ze op weg is naar huis. Ana is ongelukkig.

'Eigenlijk zou ik willen: niet leven, niet te horen, niet te voelen, een slak te zijn, of een steen, nooit een arm of een borst om tegen te leunen. Een koude steen in de regen. Ik zou hier niet meer willen weggaan, het zou mogelijk moeten zijn dat ik hier niet meer moet weggaan, niet naar het heimelijke hof der Metsiers, naar de Moeder of naar Mon. Mon heeft begerige ogen. ...'

Ze schuilen voor de regen en vrijen samen. Jim heeft een oogje op haar en wil samen met zijn vriend Eddie bij hen ingekwartierd worden. Dat lukt en in het begin kunnen Jim en Bennie het goed met elkaar vinden. Tot Ana Bennie begint op te stoken tegen Jim en het uitmondt in een drama.

Jules Goossens

Jules is de knecht op de hoeve. Hij heeft zich onlangs bekeerd tot het geloof en sindsdien durft hij geen geweer meer in handen te nemen. Moeder vindt hem lui geworden sedert zijn bekering tot het katholieke geloof.

Mon, Bennie, Ana, Jules, Jim Braddok, De Moeder, al deze personages worden gevolgd in een meervoudig vertelperspectief. De ik-persoon is in elk hoofdstuk één van deze personages.

Decor

Het verhaal is een week in het leven van de familie de Metsiers. Ze wonen op een hoeve in Zedelgem buiten het dorp en het verhaal speelt zich af tijdens de tweede wereldoorlog want er zijn Amerikaanse soldaten gestationeerd in het dorp.

Stijl

Het verhaal is gepubliceerd in 1950 en is nog verrassend goed leesbaar in de tijd van nu. Toch doet het ouderwets aan door uitdrukkingen die worden gebruikt zoals 'Als zij niet weet waar gekropen van angst, als zij reeds drie maanden ten achter is.' Dat is een uitdrukking die wij niet gebruiken, wij zeggen 'over tijd zijn'.

Het boek ademt een sombere, deprimerende sfeer uit. Het geeft een inkijk in een Vlaamse familie in de naoorlogse jaren. Het is droevig en indrukwekkend tegelijk.

Thema's

Schuld. Gevoelens van schuld.

Alle personages kampen met schuldgevoelens. De oude Metsiers en Moeder zouden schuld hebben aan de vreemde dood van de onderpastoor. Daardoor leven ze nu als verstotenen buiten het dorp. Mon en Moeder lopen rond met een schuldig geweten aan de dood van Metsiers. Eddie is schuldig aan de dood van de lieve Bennie. Maar ook Ana is mee verantwoordelijk want zij is Bennie beginnen opstoken tegen Jim. Daardoor liep Bennie rond met plannen om Jim te vermoorden maar zover is het niet gekomen want hij wordt zelf door Eddie vermoord. Ana maakt zich schuldig aan incest met haar broer. En Jim maakt zich schuldig aan overspel met Ana want hij is thuis getrouwd en heeft twee kinderen.

Andere thema's zijn abortus, incestueuze broer-zus relatie, liefde, haat, afzondering en familie.

Bron: https://www.scholieren.com/boek/147/de-metsiers/zekerwetengoed