De liefde van Pierre Neuhart - Emmanuel Bove

Pierre Neuhart is een jonge succesvolle zakenman. Wanneer hij op een feestje de frivole Élaine leert kennen, wordt hij stapelverliefd. Het is het begin van het einde. De ontwikkeling van de fatale liefde, pur sang.

Al een tijd volg ik de website en nieuwsbrieven van Karakters.nu. Een literair platform voor inspiratie en informatie. 

Zij geven ook enkele boeken per jaar uit. Ondergesneeuwde klassiekers van onbekende of vergeten schrijvers die ze op die manier een tweede leven geven. Toch blij dat er zulke uitgeverijen bestaan. Ze volgen de mode niet en gaan op zoek naar vergeten pareltjes uit de (wereld)literatuur.

Het laatste boek dat ze hebben uitgegeven is De liefde van Pierre Neuhart, een roman van de Franse schrijver Emmanuel Bove. Het boek verscheen voor het eerst in 1928 en nu dus in een nieuwe uitgave van 2021 in het Nederlands. Voor mij met mijn weggezakte middelbare schoolfrans een geschenk.

Het nawoord is trouwens van Mirjam de Veth, een naam die ik onlangs ook ben tegengekomen in een ander boek dat ik recent las: 'De luiaards in de vruchtbare vallei' van Albert Cossery. Beide boeken heeft zij vertaald en van een interessant en boeiend nawoord voorzien.

Genoeg leesvoer voor enkele uurtjes.

EMMANUEL BOVE werd geboren in 1998 in Parijs als Bobovnikoff, zoon van een Joodse immigrant uit Kiev en een Luxemburgse moeder, Henriette Michels. Zijn vader, die toen rechten studeerde, was meer een rokkenjager en flaneur dan student. Zijn moeder een dienstmeisje. Nog voor Boves moeder bevalt van zijn jongere broer Léon, is zijn vader al verwikkelt in een affaire met Emily Overweg, dochter van een rijke Engelse ambassadeur. Vader en stiefmoeder verhuizen naar Genève en nemen Emmanuel mee. Hij is de oogappel van zijn vader en van Emily. De jongen woont beurtelings in het ene gezin of het andere. Bij zijn moeder en broer in Parijs ligt hij in een groezelig bed de wandluizen te tellen, bij Emily drinkt hij thee uit een zilveren servies en komt hij in aanraking met kunst en literatuur.

Op zijn achttiende keert Emmanuel terug naar Frankrijk en verdient er de kost met allerlei baantjes als tramconducteur, taxichauffeur, bordenwasser, ober in een café en arbeider bij Renault. Hij leert tijdens zijn diensttijd Suzanne Vallois kennen. Het jonge paar vertrekt naar Oostenrijk omdat ze denken dat het leven daar goedkoop is. Daar begint Emmanuel te schrijven onder het pseudoniem Jean Valois - naar de naam van zijn echtgenote. Eerst goedkope romannetjes, later een aantal korte verhalen. Eén daarvan wordt opgemerkt door de Franse schrijfster Colette (1873-1954). Zij las zijn 'Conte de Noel', later bekend als 'Crime d'une nuit' en was verkocht. In 1924 debuteert hij als Emmanuel Bove dankzij haar met de roman Mijn vrienden. 

DE HOOFDPERSOON, PIERRE NUEHART, is een man met een goede afkomst en een keurige opvoeding, uit een achtenswaardige familie van grondbezitters en industriëlen. Zijn enige belangstelling gaat uit naar politiek. Hij droomt er van in die wereld door te dringen. Op zijn achttiende komt hij naar Parijs, het Parijs dat de auteur zeer goed kende met zijn brede straten, rokerige café 's, miezerige regen en verdwaalde zielen. Maar in plaats van te studeren hangt hij de mecenas uit met het geld dat zijn vader hem maandelijks opstuurt en brengt de nachten door met aangeschoten jongelui of vrijgevochten dames. Nu eens in een café dan weer in een speelhol. Hoewel zijn ambities torenhoog zijn, zinkt hij steeds dieper. Hij krijgt het plan om naar Venetië te vertrekken.

Maar dan breekt de oorlog uit.

'De oorlog brak uit voor hij zijn plan ten uitvoer kon brengen. Voor sommigen betekende die tijd een weldaad.'

Zo ook voor de jonge held uit ons verhaal. 

'Het einde van de oorlog naderde. De jongeman die destijds droomde van een bestaan als avonturier was volslagen veranderd. 
   Vroeger hoopte hij succes te verwerven via anderen, na zijn demobilisatie wilde hij dat op eigen kracht bereiken.'

Na eerst nog bij een bedrijf van een vriend van zijn vader te hebben gewerkt, trekt hij zijn geld terug en koopt een aantal exploitatierechten van steengroeven. Hij wordt handelaar in grind. Want voor een baas werken, ligt hem niet. Hij wil volkomen vrij zijn. Het deed mij wat denken aan de goedmoedige hoofdpersoon Frans Laarmans in Kaas van Willem Elsschot. Alleen is onze hoofdpersoon toch wat minder goedmoedig en sympathiek.

Maar hij droomt nog altijd van aanzien, goede manieren en ontvangsten in de Franse salons. Hij wil een graag geziene gast zijn waarmee de vrouwen uit de betere stands graag afspraakjes maken.

Helaas, zijn leven is heel wat minder opwindend. Net als het stof tussen het grind is zijn leven grijs en saai. 

Tot hij op een dag een uitnodiging krijgt van mevrouw Aspi voor een avond bij haar met tal van genodigden. Mevrouw Aspi is trouwens een fenomeen op haarzelf. Ze stelt haar kennissen altijd interessanter voor dan ze in werkelijkheid zijn. 

   'Bent u misschien journalist?' vroeg ze verder aan Pierre Neuhart, die het onprettige gevoel had dat hij iemand teleurstelde.
   'Ik ben gewoon werkzaam in de industrie, mevrouw.'
   'Ach, dan bent u industrieel.'
   Mevrouw Aspi stelde haar kennissen altijd interessanter voor dan ze waren. Een boekhouder werd 'een heer met een belangrijke handelsfunctie'. Alle mannen die bij haar over de vloer kwamen hadden 'zware verantwoordelijkheden'. De vrouwen waren steevast allemaal 'beeldschoon, koket, maar heel intelligent'.

Kortom, the place to be voor meneer Pierre Neuhart. Maar hoewel hij zich in de hogere kringen wil begeven, maakt de uitnodiging hem tegelijk nerveus. Hij voelt zich opgelaten en overdenkt zelfs af te zeggen op het laatste nippertje. 

'Hij kende er niemand en vermoedde dat hij zich niet op zijn gemak zou voelen. Hij was bang dat hij terecht zou komen in een briljant gezelschap waar op niveau geconverseerd werd, vergeleken waarbij hij een onnozele indruk zou maken.'

Mensen zijn vaak niet eenduidig en complexe wezens. De ambivalentie van de hoofdpersoon maakt hem tegelijk zo menselijk. 

Op die bewuste avond ontmoet Pierre Neuhart de zeventienjarige Élaine en hij wordt stapelverliefd. Het is het begin van het einde. Of hoe een tragische liefde tot obsessie, tot waanzin kan leiden.

Élaine is sympathiek, frivool en gevat. Pierre is een industrieel, groothandelaar. Zij droomt van een glamour leven als actrice en wil ontsnappen aan de invloed van haar moeder. Hij wil hogerop en deel uitmaken van de hogere societykringen. Beiden zien in de ander een middel om hun doel te bereiken.

Maar hoewel Pierre in vuur en vlam staat voor zijn jonge geliefde en het haar in alles naar de zin wil maken is er niets wat op wijst dat die liefde ook wederzijds is. Wanneer Élaine na een heftige ruzie met haar moeder bij Pierre intrekt gaat het snel bergafwaarts. Zij blijkt wreed humeurig, grillig wispelturig en spilziek te zijn. Het wordt een obsessie voor Pierre om het haar in alles naar de zin te maken. In de (wrede) liefde wordt hij haar slaaf.

'Want hoe diep gekwetst hij zich ook voelde, hij nam alle schuld op zich. Zij had altijd gelijk, zelfs wanneer ze hem verweet te gedienstig te zijn, wanneer ze hem een oude sok vond,...'

Zijn opofferingsgezindheid, zijn zelfverloochening, zijn liefde stijgt tot grotere hoogten wanneer haar gebrek aan respect en minachting dieper wordt. Als de twee zijden van een medaillon. Het een kan niet meer zonder het ander.

De tragische liefde komt tot een einde wanneer Pierre haar betrapt met een andere man. Élaine gaat bij hem weg maar emotioneel kan Pierre haar niet loslaten. De fatale liefde wordt uiteindelijk zijn ondergang.

Wat ik zo leuk vind aan zijn schrijfstijl is de soberheid en tegelijk de loepzuiverheid waarmee we naar de tragische relatie van de hoofdpersoon kijken. Het is geschreven in de derde persoon, in de verleden tijd, waardoor we als lezer enige afstand bewaren tot het hoofdpersonage. Maar tegelijk wordt de tragische relatie zo loepzuiver beschreven, bijna alsof het onder een microscoop wordt gelegd en waardoor je als lezer alles van heel dichtbij bekijkt. 

Het deed mij sterk denken aan de werken van Dostojewski en Joseph Roth. Ik denk dat de liefhebbers van deze schrijvers ook dit boek van      Emmanuel Bove zeker zullen waarderen.

Wil je nog meer te weten komen over Emmanuel Bove en zijn boeken?

Lees dan:

https://www.tzum.info/2013/06/recensie-emmanuel-bove-de-liefde-van-piere-neuhart/

https://karakters.nu/emmanuelbove/