Rechter Fiona Maye is succesvol en wordt geprezen voor haar uitspraken. Haar echtgenoot verlaat haar na een ruzie en ze stort zich op haar werk. Ze krijgt een ingewikkelde zaak van een dood-zieke jongen die, samen met zijn ouders, bloedtransfusie weigert omdat het in strijd is met zijn geloof als Jehovah's Getuige. Welke uitspraak zal Fiona doen? Haar uitspraak heeft hoe dan ook grote gevolgen.

Londen. Derde zittingstermijn een week begonnen. Onverbiddelijk juniweer. We treffen rechter Fiona Maye thuis aan op een chaise longue en met haar tweede whisky. Ze is aan het bekomen van een ruzie met haar man over een open huwelijk. 

Het lijkt in het boek of de houding van de mensen tot een dieptepunt gezakt is.

'De afdeling familierecht wemelde van de vreemde geschillen, bijzondere pleidooien, intieme halve waarheden, uitheemse beschuldigingen... Verder nog het geijkte geharrewar over de woonplaats van de kinderen, over huizen, pensioenen, inkomsten, erfenissen. De grotere nalatenschappen kwamen bij de rechtbank terecht. Rijkdom bracht meestal geen langdurig geluk. Ouders leerden algauw de nieuwe woordenschat en onverdroten procedures van het recht en belandden verdwaasd in een kwaadaardige strijd met hun geliefde van weleer. En achter de coulissen wachtten jongens en meisjes die in de stukken bij hun voornaam werden genoemd, ongeruste kleine Bens en Sarahs, bij elkaar gekropen terwijl de goden boven hen tot de laatste snik doorvochten, van de familiekamer tot de rechtbank tot het gerechtshof.'

En daarboven staat Fiona May. Zestig, rechter en kinderloos.

'Ze geloofde dat zij redelijkheid in uitzichtloze situaties bracht.'

Haar man, 59 en hoogleraar, wil het niet meer. Ze leven als broer en zus en Fiona gaat helemaal op in haar werk. 'Waar was de seks? Op dat moment kon ze zich die niet herinneren.'

Haar man wel, het is exact zeven weken en één dag geleden en hij is verliefd op een veel jongere vrouw, Melanie bij wie hij het wil gaan zoeken.

'Zij wist de naam van de vrouw al. Melanie. Scheelde niet zoveel met de naam van een dodelijke vorm van huidkanker.'

Haar man zou haar verlaten en de wereld zou blijven draaien.

'Zij had de bevoegdheid een kind bij een harteloze ouder weg te halen en dat deed ze soms ook. Maar om zichzelf bij een harteloze man weg te halen? Nu ze zwak en verlaten was? Waar was de rechter die haar beschermde?'

Verweesd blijft ze achter. De rechter die onder haar mederechters geroemd wordt, zelfs in haar afwezigheid, om haar haar heldere, bijna ironische, bijna warme proza en om de bondigheid waarmee ze een geschil uiteenzet. Nu heeft ze echter geen antwoord. Ze staat met haar mond vol tanden en heeft geen weerwerk, voor de eerste keer in haar leven.

Jack verlaat het huis en Fiona doet wat ze altijd deed en waar ze goed in is: ze vlucht in haar werk.

We zitten in het boek veel in het hoofd en de gevoelens van Fiona. We volgen haar vonnissen die gedetailleerd worden beschreven, waarbij ze vaak citaten van anderen aanhaalt. Verwacht je aan veel juridisch jargon.

De eerste zaak waarover we uitgebreid lezen, gaat over het scheiden van een Siamese tweeling. De een kan niet zonder de ander maar beiden zullen samen sterven. Alleen door de scheiding kan het ene kind in leven blijven. 

Een prachtige metafoor voor relatie tussen Fiona en haar man Jack. Zo kan het niet verder. Alleen een scheiding lijkt mogelijk om verder te kunnen leven.

Dan te midden van de grootste persoonlijke crisis die ze meemaakt, wordt ze met een moeilijke zaak geconfronteerd. Een jonge Getuige van Jehovah, weigert, samen met zijn ouders, bloedtransfusie die volgens de behandelende arts en het ziekenhuis noodzakelijk is om een behandeling voor leukemie te ondergaan. Anders zal hij volgens hen zeker sterven.

De zeventienjarige jongen en zijn ouders weigeren bloedtransfusie om religieuze redenen.

Fiona besluit om de zitting te schorsen en naar het ziekenhuis te gaan om de jongen, Adam, aan te horen. Ze treft inderdaad een overtuigde Getuige van Jehovah aan, een creatieve en intelligente jongen. Wanneer hij zijn gitaar pakt en een Iers liedje voor haar speelt, voelt ze een klik, een band. In haar vrije tijd speelt ze piano en treedt geregeld op met een collega. 

Zou hij de zoon kunnen zijn die ze nooit zelf heeft gehad? Ze besluit hem te 'redden' en gaat daarbij heel ver.

De jongen blijft bij zijn standpunt en Fiona vaardigt een rechterlijk bevel uit om de jongen tegen zijn wil bloedtransfusie toe te dienen. Ze zet haar gevoelens voor hem opzij en neemt volgens haar een professioneel standpunt in.

Nadien treft de jongen zijn ouders huilend aan bij zijn bed. Ze huilen van opluchting omdat ze hun zoon hebben kunnen behouden en toch hun geloof trouw zijn gebleven. Deze tweeslachtige houding van zijn ouders brengt Adam ertoe zijn geloof te verlaten. Hij begint Fiona brieven te sturen, hij begint haar te volgen, zeg maar stalken. Hij heeft ruzie met zijn ouders en verlaat zijn geloof en zoekt steun bij Fiona. 

Zal zij hem die steun geven of zal ze hem in de steek laten nadat ze zo ingrijpend in zijn leven heeft ingegrepen?

Dit allemaal tegen de achtergrond van het verval van de houding van de mensen in Groot-Brittannië dat uitgebreid wordt beschreven.

'Ze had de indruk, ook al werd die niet gestaafd door de feiten, dat de afbraak en ellende tussen echtelieden of partners in Groot-Brittannië in de nazomer van 2012 aanzwol als een grillig springtij, dat hele huishoudens wegvaagde en waardoor bezittingen en hoopvolle dromen vervlogen en degenen zonder een krachtig overlevingsinstinct verdronken. Liefdevolle beloften werden ontkend of herschreven, eens gemakkelijke kompanen werden listige strijders, verscholen achter advocaten en zonder enig besef van de kosten... En het geld? De nieuwe valuta waren halve waarheden en verdraaiingen. Hebzuchtige mannen tegenover hebzuchtige vrouwen, manoeuvrerend als landen die aan het einde van een oorlog elke mogelijke buit inpikten voor ze zich voorgoed uit de puinhopen terugtrokken...'

Zo gaat het twee volle pagina's door.

Ian McEwan staat erom bekend om moeilijke dilemma's niet uit de weg te gaan. Ook deze keer doet hij dat niet. Hij houdt ervan om moeilijke kwesties in al hun facetten te onderzoeken en van alle kanten te belichten.

Over de spanningen tussen verstand en gevoel en wat dilemma's en moeilijke kwesties doen met een mens. Over ingrijpend in het leven van anderen tussen komen en wat dat doet met een mens. Over de ratio en professioneel willen overkomen door gevoelens te (willen) negeren en tegelijk omgaan met dat spanningsveld.

Alweer een heerlijk boek van Ian McEvan. Heerlijk, prachtig complex.

De film

Wist je dat het boek ook verfilmd is met Emma Thompson in een schitterende rol als Fiona?

Bekijk hier de trailer van Children act:

Ben je benieuwd waarom Jehovah's Getuigen geen bloedtransfusies aanvaarden? 

Kom meer te weten over hun standpunt en enkele veel voorkomende misvattingen.