Het huwelijk van Michiel en Hella bevindt zich in een wankel evenwicht. Hij is een werkloze academicus, zij onzeker, eveneens werkloos en moeder. Wanneer hij zich gaat bemoeien met de hal die ten onrechte op het terrein naast hun huis is gebouwd, zal alles veranderen. Of toch niet?

Wat een meesterlijke verhaaltrant. Een drama in vijf bedrijven.

'Toute narration tend au théatre.'

                                                               Julien Green

Of 'Elke vertelling neigt naar theater'. Bij Julien Green vermoed ik dat hij het meer had over de inhoud en niet zozeer over de vorm. Bij Jan Siebelink slaat het epigram mijn inziens op de vorm en niet zozeer op de inhoud.

Het boek bevat vijf delen of 'bedrijven' en is opgezet als een klassiek drama met drie scènes die cursief gedrukt zijn en op het einde samenkomen in het laatste deel. Er staan af en toe verwijzingen in naar het theater, zoals op het einde van het eerste cursief: 'Leeg toneel' of 'De spelers beginnen moe te raken, het doek zal gauw vallen.'

Mocht Jan Siebelink toch het gevoel geven aan de lezer dat zijn roman naar theater neigt, naar drama, het groteske. Het zij zo, dat is wat hij al bij voorbaat de lezer wil meegeven.

Michiel en Hella, beide jonge dertigers, hebben het gevoel vast te zitten in hun huwelijk. Het is een sleur geworden waaruit ontsnappen niet mogelijk lijkt. Michiel heeft zich met veel moeite onttrokken aan het sociale milieu waar hij uitkomt. Hij blijkt ongeschikt als onderwijzer en academicus en zit werkloos thuis. Daarbij komt dat hij een minnares heeft die hij af en toe met tegenzin ontmoet. Met zijn broer Id heeft hij al een hele tijd geen contact meer.

Hella, een Griekse naam die 'fakkel' of 'de stralende, de schitterende' betekent, is een buitengewone mooie vrouw. Maar is erg onzeker, wil een opleiding volgen om les te geven maar geraakt niet ingeschreven. Ook zij heeft een kort avontuurtje gehad met Id, de broer van Michiel en onlangs met een zwarte man in Afrika, toen ze met hun dochtertje Yvonne op bezoek was bij haar zus Claire en haar man Oscar  in Afrika.

Het draait allemaal om bedrog en liefde, een wankel evenwicht in deze psychologische roman. Hoe zijn die twee mensen in die situatie verzeild geraakt? Hoe is het zover kunnen komen? 

Verwacht geen antwoorden in deze roman, want die komen er niet. Jan Siebelink laat heel veel vragen open, onbeantwoord maar de sfeer die hij weet te scheppen door zijn verhaaltrant is weergaloos. Echt schitterend. Noem het vorm geven aan het niets, aan de leegte.

Wanneer de aankondiging in het begin van de roman komt over de terugkeer naar Nederland van Claire en haar man Oscar, die werkt als arts in Afrika, komen oude spanningen weer naar boven. Claire arriveert maar zonder Oscar. Hij is achter gebleven met de bagage die later zal komen. Dat blijft de hele roman zo. 

In de relatie tussen Michiel en Hella wordt er voortdurend rond de hete brij heen gedraaid, geschoven en gemanoeuvreerd, de echte pijnpunten tussen hen worden nooit uitgesproken of benoemd. Men beweegt voortdurend, cirkelt rond elkaar heen en komt niet vooruit, komt tot niets. Een grote leegte is dat wat blijft, wat als een grote obstakel tussen hen in staat. Die leegte zit ook in het landschap. Het hele landschap ademt de sfeer die voortdurend tussen hen hangt en waarin ze vastzitten.

'Een doorzichtige rij bomen strekt zich aan één kant van de vlakte uit. Een afgebroken schoorsteen reikt nauwelijks boven opslag van berken, gouden regen, glas en schroot, begroeid met mos en steenanjers markers de plaats waar eens gebouwen hebben gestaan.

   Overigens maakt het terrein van welke kant je het ook nadert, door zijn uitgestrektheid een kale indruk. Er loopt een breed pad waarvan de kuilen zijn volgegooid met schilfers van dakpannen.'

Het boek is geschreven in de verleden tijd met veel flashbacks en associaties die de hoofdpersonen voortdurend maken naar dingen uit het verleden. De werkelijkheid, het nu wordt op die manier voortdurend vermengd met droom en herinnering. Dat vergt wel iets van de lezer maar het is zeker de moeite waard.

En altijd is er de hal

De hal wordt van bij het begin geïntroduceerd. Nooit kan er naast gekeken worden.

'Begin september. Een grote gele zon staat aan een lichtblauwe, gladde hemel waarin de vogels lijken uit te glijden. De horizon wordt over de hele lengte afgesloten door het vooraanzicht van een reusachtige hal, opgetrokken uit platen helwit beton.'

De hal is daar onterecht gezet en Michiel wordt voorzitter van een plaatselijk actiecomité. Nadat zijn poging om leraar te worden en zijn poging om een proefschrift te schrijven op niets uitgelopen zijn, is dat voorzitterschap om de hal weg te krijgen het enige wat hem nog rest.

'Er viel een zachte regen. De zoete parfum van vlier en de bittere geur van vogelkers kwamen naar binnen. De regen begon dichter te vallen, het ruisen nam toe, het werd buiten donkerder en de hal werd werkelijk een schip, een zwarte vlek op de golven, in een nauwelijks door de maan verlichte nacht, trillend,  op het punt om te vertrekken. Hij was er opnieuw heel zeker van dat zijn plaats op deze wereld, zijn prestige in de ogen van Hella, van Claire, van allen, afhing van de verdwijning van de hal.'

De hal is een mooie metafoor van iets in het leven van Michiel dat geen waarheid kan bevatten. De hal is leeg, bevat alleen lucht maar staat er toch als iets waar niet naast gekeken kan worden en is altijd pijnlijk aanwezig. Zo ook de stilte, datgene waarover niet wordt gepraat in hun relatie en de sleur en chaos die in hun bestaan is ingeslopen, de wonden uit het verleden.

Wanneer hij stilstaat bij wat er destijds in Martins' bar is gebeurt, lezen we:

   'Of kon er een nieuwe Martins' komen? De sfeer die nacht rond de bar was als die bij het eindpunt van een bushalte om zes uur 's morgens. Dat moment waarop de muziek afwisselend opzwepend en moedeloos klonk, toen hij wist dat hij zich niet om moest draaien omdat hij zich dan de kans ontnam om later opnieuw achterom te kijken en de beelden te zien die hij naar gelang van de kracht van het moment, wenste te zien.

   Hij staarde naar de wond die nooit meer scheen te genezen. De hal verschoof. Hij zag nu dat de hal een smerig, lelijk gebouw was, dat geen waarheid kon bevatten, maar misschien kon het, zoals bij sommige mannen een baard, iets voor een tijdje onherkenbaar maken en verborgen houden...

   Het was of de stilte om hen heen de muren van de hal hoger, langer en desolater maakte.'

Een schitterende psychologische roman over twee dertigers die in rondjes blijven draaien maar niet vooruit komen, als in een schommel, ze zijn voortdurend in beweging maar komen niet verder. Hoewel het einde een klein lichtpuntje laat zien.