De hemel leek nabij - Batoel Khedairi

Op het Irakese platteland groeit een meisje op tussen haar Irakese vader en haar Engelse moeder. Tussen zijn islamitische geloof en haar westerse gebruiken en gewoonten. Zal ze ooit een plek vinden waar ze thuis is?

Prachtig mooie geschreven ontwikkelingsroman die een inkijkje biedt in de Irakese cultuur tegen de achtergrond van de oorlog in Irak.

Een roman met sterk getinte autobiografische kenmerken. De schrijfster (1965) is de dochter van een Irakese vader en een Schotse moeder. Ze studeerde Franse literatuur aan de universiteit van Bagdad. Haar vader kwam om in een auto-ongeluk in 1990. Daarna verhuisde ze van Irak naar Londen om voor haar zieke moeder te zorgen. In 1993 overleed haar moeder.

'Mijn vroegste herinnering bewaar ik aan het trottoir van een straat.

Het trottoir lag naast de school en gleed onder onze voeten door wanneer we langs de schoolmuur liepen, die in herfsttooi was en jouw schouders even aanraakte. Je parkeerde je auto vanaf de eerste dag bij voorkeur bij de palmyrapalm aan het begin van de straat, en vandaar gingen we lopend verder.'

De ik-persoon is zes jaar en groeit op in Zafraniyya, op het platteland in Irak. Haar vader, naar wie ze consequent verwijst met 'je' en 'jou' voedt haar op volgens de islamitische leer. Haar moeder, naar wie ze verwijst met 'ze', voedt haar vrijer op en meer volgens westerse gewoonten. 

Het boek begint met haar vroegste herinnering: haar vader brengt haar 's ochtends naar de School voor Dans en Muziek. 

'Wat heb je een ruzie met haar gemaakt, toen zij koppig vasthield aan haar plan om me naar die school te sturen. Ikzelf had er niets over te zeggen, in welke taal dan ook.'

Maar haar moeder houdt vol en duldt geen compromis. Haar dochter zal gaan naar de school waar ze talen leert, dans en omgangsvormen. Ze wordt thuis heen en weer geslingerd en tweetalig opgevoed: haar moeder praat Engels met haar en haar vader communiceert met haar in het Arabisch.

DE enige in haar omgeving waar ze zich goed bij voelt is Khadiedja, die ze liefkozend Kahddoedja noemt wat 'kleine Khadiedja' betekent. Bij haar voelt ze zich precies zo groot als ze werkelijk is. Uren brengen ze samen door met spelen en door de abrikozenbomen van de plantage rennen. Hatim de oudere broer van Khaddoedja heeft voor hen een schommel gemaakt, opgehangen tussen twee palmbomen.

'Daarna was het mijn beurt. Ik schopte in de lucht met mijn voeten en ging omhoog... ik trapte harder, en ging hoger... ik zwom in het niets... ik werd omlijst door melkachtig blauw... alle palmen waren lager dan mijn blote voeten... de zon zwom in het water van de rivier... ik spreidde de tenen van mijn ene voet en door de vier gaten ertussen schenen bundels van licht... met mijn andere voet zette ik mij nog harder af... ik steeg op... ik ademde de horizon in... en plotseling leek de hemel zo dichtbij!'

Wat ons bij de titel van het boek brengt. Maar de hemel kan snel wijken.

Khaddoedja sterft, aan bilharzia wordt haar gezegd. Na de dood van Khaddoedja doet de verslechterende gezondheid van haar vader hen besluiten het platteland te verlaten en in Bagdad te gaan wonen, de grote stad. Ze is dan vijftien jaar. 

Zal ze ooit een plek vinden waar ze thuis hoort?

In Bagdad wordt al snel het oude leven hervat. Haar vader leert haar een belangrijke les, hoe je naar anderen moet luisteren. Er is veel dat haar vader haar wil vertellen. En hij wijdt haar in in zijn universum: de wereld van geuren, smaakstoffen en parfums. 

Dan breekt de oorlog uit met Iran.

Vanaf dan verandert alles. Haar vader sterft aan en ze verhuist met haar zieke moeder naar Engeland. Ook daar voelt ze zich niet thuis. Haar nieuwe thuisland raakt in oorlog met het land van haar vader en haar jeugd: de tweede Golfoorlog. Gedetailleerd worden de nieuwsuitzendingen weergegeven over de oorlog. Ook de milieugevolgen van een van de grootste natuurrampen ooit komt aan bod. 

Wanneer haar moeder in de terminale fase van haar leven is, vertelt ze meer over haar moeilijke relatie met haar vader. Ze heeft geprobeerd om het te begrijpen maar het is haar nooit gelukt. 

Het boek is literair geschreven met mooie beelden. Ik heb het heel graag gelezen.

Over spanningen tussen oost en west, opgroeien in twee verschillende culturen, over nergens thuis zijn en over moed, doorzetting en veerkracht.

Het boek is uit het Arabisch vertaald door Heleen Koesen. Het boek is opgenomen in een romanreeks waarbij Novib in Nederland en 11.11.11 in België schrijvers uit niet-westerse landen een podium geven. Het doel is de betrokkenheid bij mensen uit niet-westerse culturen vergroten. Het boek wordt uitgegeven door De Geus. Novib werkt nauw samen met de elf zusterorganisaties van Oxfam International en met meer dan 3000 lokale organisaties.