De dame met het hondje - Anton Tsjechov

Deze bundel bevat veertien verhalen uit Tsjechovs 'rijpere' periode. Het bekendste verhaal is ongetwijfeld 'De dame met het hondje' dat tegelijk ook de titel van de bundel is. Proef van de melancholieke sfeer in deze schitterende verhalen.

Anton Tsjechov leefde van 1860 tot 1904. Hij werd geboren in de stad Taganrog aan de Zee van Azov. In het gezin waar hij opgroeide was er altijd geld tekort. Zijn vader dreef een kruidenierswinkeltje waarin de zes Tsjechovkinderen na schooltijd allemaal moesten helpen. Door een beurs van de stad Taganrog kon hij medicijnen studeren en al tijdens zijn studie schreef hij humoristische teksten om het gezin financieel bij te staan. Na zijn afstuderen werkte hij als arts. Hij had een eigen artsenpraktijk en werkte ook in een ziekenhuis, maar in feite kostte zijn medische praktijk altijd meer dan hij opbracht. Naarmate hij meer verdiende met zijn schrijven, behandelde hij steeds meer patiënten zonder er geld voor te vragen. Na twee jaar stopte hij  met zijn werk als arts en legde zich volledig toe op het schrijven.

Met dit korte animatiefilmpje ben je helemaal mee wie Anton Tsjechov ook alweer was:

In zijn leven als arts ligt de kiem van zijn schrijverswerk later. Door zijn artsenpraktijk kwam hij met heel veel verschillende mensen in aanraking uit alle lagen van de bevolking. Hij werd er geconfronteerd met ziekte, verdriet en ellende en vatte compassie op met zijn medemens. 

Tsjechov observeert en toont, oordeelt nergens. 

Het is nog de tijd van de tsaren en het verschil tussen rijk en arm is groot in Rusland. Veel Russische landadel hebben nog lijfeigenen in dienst, mannen en vrouwen die elke zelfstandige zeggenschap is ontnomen en voor wie nooit een betere toekomst is weggelegd.

Tsjechov was in zijn tijd al een gevierd toneelschrijver - zijn stukken Oom Wanja, Drie zusters en De kersentuin worden nog steeds overal ter wereld opgevoerd en is de voorloper van het moderne korte verhaal.

Het open einde, de stream-of-consciousnesstechniek, de minimalistische stijl, de ogenschijnlijk onbelangrijke details. Tegelijk de sfeerbeschrijvingen en de psychologische diepgang van zijn personages. Vaak is de hoofdpersoon een vrouw: een frivole, oppervlakkige, ontevreden vrouw die geen kans ziet om te ontsnappen aan het lege bestaan dat ze leidt. Verveling, armoede, lelijkheid, het zijn vaste ingrediënten van zijn verhalen. Toch blijven ze altijd licht en humoristisch.

Waarom ik zo graag Tsjechov lees:

Omdat er zo veel beweging in zijn verhalen zit. Het lijkt alsof elke volgende zin iets toevoegt aan de vorige. Ze bevatten een diepte die zo mooi en rijkgeschakeerd is, dat je ze blijft lezen en herlezen. Verhalen als het leven zelf. 

Niemand anders kon de ziel van het Russische volk zo goed vastleggen en tegelijk zijn de verhalen zo herkenbaar, de rijk geschakeerde emoties van de zeer uiteenlopende personages zijn universeel. 

De uitgave die ik heb gelezen is van LJ VEEN KLASSIEK, een onderdeel van Uitgeverij Atlas Contact. De bundel bevat een inleiding van de vertalers Marja Wiebes en Yolande Bloemen met een nawoord van Maartje Wortel.

Het eerste verhaal in de bundel 'Het verhaal van mevrouw NN' is misschien het kortste en is een van de eerste verhalen uit de periode dat Tsjechov met zijn schrijven nieuwe wegen insloeg. De hoofdpersoon is een jonge vrouw die een onbezorgd leven leidt. Haar vader sterft, ze wordt ouder en zonder het te weten is het leven aan haar voorbijgegaan. Niet dat er zich geen kansen hebben voorgedaan, maar toch. Het besef doordringt haar dat haar leven is mislukt. 

Het verhaal 'Een zenuwinzinking' gaat over een gevoelige student die via zijn medestudenten in contact komt met het oppervlakkige, materialistische uitgaansleven en eraan ten onder gaat.

Vaak gaat het in Tsjechovs verhalen over de geïsoleerde enkeling, een eenzame figuur. Zo ook in het verhaal 'Zaal 6'. 

Het laatste verhaal 'De bruid' eindigt atypisch. De jonge vrouw Nadja raakt er door een reeks gebeurtenissen van overtuigd dat haar leven leeg is. Gewoonlijk blijven de hoofdpersonages hangen in de leegheid maar hier niet. Nadja zet de stap.

'Ze ging naar boven, naar haar eigen kamer, om haar koffers te pakken, en de volgende morgen nam zij afscheid van haar familie en verliet vrolijk en vol goede moed de stad, voorgoed, dacht ze.'

Kennismaken met een kortverhaal van Anton Tsjechov?

Het Nationale Toneel voerde onder regisseur Theu Boermans een klassieker op: Drie Zusters. Hierboven kun je de trailer bekijken.

En zo leeft Anton Tsjechov nog altijd verder in zijn verhalen en toneelstukken en is de wereld een beetje mooier dankzij hem.