De buitenjongen - Paolo Cognetti

Een jonge man van dertig ontdekt dat zijn leven in de grote stad Milaan is vastgelopen. Hij besluit terug te keren naar de bergen waar hij zijn jeugd doorbracht tijdens de vakanties en ondertussen al tien jaar niet meer is geweest. Zal hij daar in de eenzaamheid van een almhut hoog in de bergen vinden wat hij zoekt?

Dit boek is geschreven voor 'De acht bergen' maar later uitgegeven. Het is ook wat dunner en vormt er een logisch geheel mee, misschien een kleinere schrijfoefening voor het grotere werk.  'De buitenjongen' bevat sterk autobiografische elementen - het zou zo over de schrijver zelf kunnen gaan - en de thema's die aan bod komen zijn dezelfde als in 'De acht bergen'. Toch is ook dit boek een aanrader om te lezen. Waar in 'De acht bergen' ook vooral de relatie tussen de zoon en zijn vader en moeder centraal staat, staat in dit boek nog meer de natuur centraal. De ik-persoon ontmoet veel dieren in dit boek.

'Dit boek is voor Gabriele en Remigio,
mijn leermeesters in de bergen.
En ter nagedachtenis aan Chris McCandless,
mijn inspiratiebron.'

Chris MacCandless - wie was dat ook alweer?

Ter nagedachtenis van Chris McCandless. Wie heeft nog niet gehoord van Chris McCandless? De jongen die een eenzame reis maakte naar Alaska, de wildernis in. Zijn zwerftocht is heel mooi beschreven en vastgelegd door Jon Krakauer in zijn boek 'De wildernis in', wat ik ook recent heb gelezen. Op zijn tweeëntwintigste nam hij afscheid van de stad, zijn familie, zijn universitaire studie en een briljante toekomst naar westerse normen. Hij verbrandde zijn universitair diploma en schonk zijn geld aan goede doelen. Hij ondernam een eenzame voettocht die eindigde met zijn hongerdood in Alaska. 

Er is veel geschreven en gezegd over de drijfveren van deze jonge man maar de auteur van De buitenjongen begrijpt zijn keuze wel en bewonderde er hem inwendig om. Net als de auteur hield ook hij van Thoreau en had diens manifest overgenomen:

'Ik ging de bossen in omdat ik bewust wilde leven, om me alleen met het wezenlijke bezig te houden en te onderzoeken of ik niet kon leren wat het leven me moest leren, zodat ik niet op mijn sterfbed zou moeten ontdekken dat ik niet geleefd had. Ik wenste niet te leven wat niet het leven was, en ook wilde ik me niet overgeven aan berusting, tenzij dat noodzakelijk was. Ik wilde het leven diep doorleven en alle merg eruit zuigen, om zo dapper en spartaans te leven dat ik alles wat niet het leven was kon verdrijven, om het kort af te maaien in een breed zwad, om het leven in een hoek te drijven en het terug te brengen tot he geringste wat het vereiste en, als het minderwaardig bleek te zijn, dan ook de hele, ware minderwaardigheid ervan te ervaren en de wereld te laten weten hoe minderwaardig het is; of om het, als het subliem zou zijn, uit eigen ervaring te leren kennen en in staat te zijn er een waarachtig verslag van te doen in mijn komende reisverslag.'

McCandless is nooit aan een boek toegekomen. Misschien was hij het ook nooit van plan geweest. De ik-persoon in 'De buitenjongen' heeft zijn jeugd in de bergen doorgebracht en het zijn zijn gelukkigste herinneringen: het gevoel om alleen in het bos te zijn, of in een bergbeek te liggen of over een bergkam te lopen. Hij wil teruggaan naar de buitenjongen die hij toen was. Het is niet zozeer het verlangen ergens van weg te gaan maar meer om ergens naar terug te keren.

'Ik had het gevoel dat die buitenjongen en de grootsteedse jongeman die ik was geworden in alles elkaars tegenpool waren, en aan dat gevoel ontsproot mijn verlangen naar hem op zoek te gaan. Ik had niet zozeer behoefte om te vertrekken, als wel om terug te keren; niet om een onbekend deel van mezelf te ontdekken, als wel om een oud, diepgeworteld deel terug te vinden dat ik naar mijn idee was kwijtgeraakt.'

Een almhut... is dat geen berghut?

Hij heeft wat geld opzijgelegd, genoeg om een paar maanden van te kunnen leven zonder te hoeven werken en zoekt een huis ver van de bewoonde wereld, dat zo hoog mogelijk ligt. Het wordt een almhut in de Alpen op negentienhonderd meter hoogte. Een almhut is een hut op een grote alpenweide waarin de zomer koeien grazen. Vaak hebben boeren een hut op een alm, niet zo heel ver van hun boerderij. Daar kunnen ze overnachten in de zomer of wanneer ze de koeien melken op in de gaten houden. Dus van oorsprong heeft een almhut een agrarische functie; de toeristische functie is er later bij gekomen. Een berghut is een overnachtingsplaats voor wandelaars en bergbeklimmers en heeft altijd al een toeristische functie gehad.

De ik-persoon betrekt in de lente zijn gehuurde almhut. Wat doet dat met een mens, zo op een eenzame hoogte in een hut trekken? Het is een tijd van afzondering en contemplatie. Leuk is dat de schrijver geregeld verwijst naar andere schrijvers en die achteraan onder Geciteerde werken vermeld staan, waarvan sommige mij bekend zijn. Zo heb ik recent het boek De wildernis in van Jon Krakauer gelezen. In het verleden heb ik nog andere boeken van hem gelezen zoals 'De ijle lucht in'. Als journalist en alpinist heeft hij verscheidene boeken geschreven over bergbeklimmen en het buitenleven. 

Ook Primo Levi is een schrijver waarvan ik een boek in mijn boekenkast heb staan. Het boek waarnaar wordt verwezen is Het periodiek systeem, een autobiografisch boek waarin de twee sporen, dat van chemicus en dat van schrijver mooi samen komen. Wat ik heb is 'Is dit een mens' waarin hij over zijn ervaringen in Auschwitz schrijft en die zijn wereldbeeld deden schokken.

De natuur: een geheime tempel

Terug naar De buitenjongen. Het boek leest vlot en ondanks dat er zich geen grote gebeurtenissen voordoen, bleef ik geboeid verder lezen. Want wanneer je zo in stilte en afzondering leeft, krijgt elke ontmoeting met een dier, het weer, een levend mens, iets sacraals. Het is dan ook een ode aan de natuur, de dieren, de bomen. De roep van een reebok in het bos, het spoor van een haas in de sneeuw in de buurt van de almhut, de wind die de larikstoppen doet zwaaien. Het is als een geheime tempel die de mens ontdekt. Alleen met respect en diepe eerbied voor de natuur kan de mens zich verhouden tot zijn omgeving. 

Na het aanleggen van een moestuin, een avontuur dat mislukt, gaat hij steeds verder uit op onderzoek van de omgeving. De zomer wordt een seizoen van vriendschap en avontuur. Want ook een introvert mens heeft behoefte aan andere mensen. Zo sluit hij vriendschap met Gabriele en Remigio, voor wie het boek is.

In de zomer komen ook de toeristen die de buitenjongen niet graag ziet komen. Ze maken herrie en zelfs het wild beschermt zichzelf door zich uit de voeten te maken en hogere, ontoegankelijke delen in de bergen op te zoeken.

'In de zomer was het wild verdwenen. Schuld van alle mensen die de paden platliepen en het daardoor opjoegen naar steeds ontoegankelijker gebieden. Elke dag kwam ik in de buurt van mijn huis wel van dat soort groepjes tegen; ik had het idee dat ze doof en blind waren voor het landschap waar ze doorheen liepen en ze maakten zoveel herrie dat ik ze hoorde voordat ik ze zag.
Zelfs hun chemische luchtjes rook ik al op afstand. Ben ik het, vroeg ik me af, die problemen heeft met de rest van de mensheid? Of zijn zij niet in staat zich over de aarde te bewegen zonder die geweld aan te doen? Ze drongen het bos binnen met hun heftige geuren, kleuren en klanken. En de bewoners van het bos beschermden zichzelf door zich uit de voeten te maken.'

Skiërs, toeristische groepjes bergbeklimmers, jagers, de buitenjongen ziet ze niet graag komen. 

'Ben ik het, vroeg ik me af, die problemen heeft met de rest van de mensheid? Of zijn zij niet in staat zich over de aarde te bewegen zonder die geweld aan te doen?'  

In de herfst begint de auteur weer te schrijven. Daar vindt hij de rust en inspiratie die hij nodig heeft om te kunnen schrijven. 

Zo neemt de schrijver ons mee door de seizoenen, door het leven. Net als veel almhutten vervallen zijn, is het leven voortdurend aan verandering onderhevig. 

Wanneer de winter nadert, neemt hij afscheid van de bergen samen met zijn hond Lucky. Maar niet voor lang. Na de winter komt hij terug. Zeker weten! 

Ik heb veel zin om mee te gaan. Door dit boek te lezen, was ik er een beetje bij.